Η ζωή του σκύλου μας αποτελείται από διάφορα στάδια ανάπτυξης. Σε κάθε ένα από αυτά, υπάρχουν εμπειρίες – θετικές και αρνητικές – που επηρεάζουν το πώς ο σκύλος αντιδρά στο στρες. Αυτές οι εμπειρίες μπορούν να οδηγήσουν είτε σε μεγαλύτερη ανοχή είτε, αντίθετα, σε αυξημένη ευαισθησία στο άγχος και το φόβο, οπότε τότε να μιλάμε για έναν φοβικό σκύλο. Στα πρώτα στάδια ανάπτυξης του κουταβιού η θετική έκθεση σε ερεθίσματα και η σωστή υποστήριξή του παίζουν καθοριστικό ρόλο για την ανάπτυξη ενός ευάγωγου και με αυτοπεποίθηση ενήλικου σκύλου στο μέλλον.
Ας εξερευνήσουμε μαζί τα στάδια της ανάπτυξης ενός κουταβιού και τους πιθανούς παράγοντες κινδύνου. Θα χωρίσουμε τη «ζωή του σκύλου» σε τρεις φάσεις: κουτάβι, ενήλικος σκύλος και ηλικιωμένος και θα δούμε πώς κάθε φάση μπορεί να επηρεάσει την ψυχική του υγεία.
Αυτό το άρθρο είναι το πρώτο μιας σειράς τριών, που καταγράφουν τη ζωή του σκύλου από την αρχή μέχρι το τέλος και πώς μπορούμε να υποστηρίξουμε την ψυχική του ευεξία σε κάθε στάδιο.
Ένας σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη του κουταβιού είναι η γενετική και οι ιδιαιτερότητες της ράτσας σκύλου στην οποία ανήκει. Υπάρχουν περίπου 400 αναγνωρισμένες ράτσες σκύλων παγκοσμίως, με διαφορές όχι μόνο στο μέγεθος και την εμφάνιση, αλλά και στη συμπεριφορά και τη νοητική λειτουργία.
Κάποιοι σκύλοι, όπως τα Χάσκι, μοιάζουν αρκετά με τους λύκους, ενώ άλλοι, όπως τα Γαλλικά Μπουλντογκ, έχουν αλλάξει πλήρως. Οι γραμμές αναπαραγωγής (μεθοδική επιλογή σκύλων που προέρχονται από συγκεκριμένους γενετικούς προγόνους για τη διατήρηση ή βελτίωση των χαρακτηριστικών μιας ράτσας) μέσα στην ίδια ράτσα μπορεί επίσης να επηρεάσουν τη συμπεριφορά – για παράδειγμα, παλαιότερα υπήρχαν επιθετικές γραμμές αναπαραγωγής στα Αγγλικά Springer Spaniels, κάτι που έχει πλέον εκλείψει μέσω της υπεύθυνης εκτροφής.
Πέρα από τη γενετική, το περιβάλλον μέσα στη μήτρα παίζει καθοριστικό ρόλο. Εάν η μητέρα είναι στρεσαρισμένη, άρρωστη ή υποσιτισμένη, τα επίπεδα των ορμονών και κυρίως της κορτιζόλης, αναγνωρίζονται από το έμβρυο και μπορούν να επηρεάσουν τη δομή του εγκεφάλου του. Έτσι, η υγεία και η ευημερία της μητέρας σκυλίτσας είναι κρίσιμες για τη μελλοντική συμπεριφορά του κουταβιού.
Κατά τις πρώτες εβδομάδες μετά τη γέννηση, το κουτάβι δέχεται τεράστιο όγκο νέων ερεθισμάτων. Μαθαίνει από τη μητέρα του και τα αδέρφια του, αλλά και από τις δικές του εμπειρίες, ποιοι ήχοι, μυρωδιές και καταστάσεις είναι ασφαλείς.
Από τη γέννηση έως περίπου την ηλικία των 13 εβδομάδων, ο εγκέφαλος αναπτύσσεται ραγδαία και είναι ιδιαίτερα ευαίσθητος στα εξωτερικά ερεθίσματα. Κακές εμπειρίες, κακή διατροφή ή τραύματα μπορούν να οδηγήσουν σε πιο αγχώδεις ή φοβικές συμπεριφορές.
Η κοινωνικοποίηση είναι ένα κρίσιμο μέρος της εκπαίδευσης του κουταβιού. Από την ηλικία των 3 έως 16 εβδομάδων, ο εγκέφαλος του κουταβιού διαμορφώνει νευρικά μονοπάτια που επηρεάζουν τη συμπεριφορά του για μια ζωή. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, το κουτάβι πρέπει να γνωρίζει νέες εμπειρίες με ασφαλή και θετικό τρόπο – για παράδειγμα, επαφή με ήχους, ανθρώπους, άλλα ζώα και διαφορετικά περιβάλλοντα.
Η υπερβολική έκθεση ή η αποφυγή κοινωνικών εμπειριών μπορεί να έχει αρνητικά αποτελέσματα. Παρατηρώντας τη γλώσσα του σώματος του κουταβιού (χαμηλή θέση ουράς, γλείψιμο χειλιών, τρέμουλο ή προσπάθεια διαφυγής), μπορούμε να προλάβουμε την ανάπτυξη φόβου ή ανασφάλειας.
Η εκπαίδευση κουταβιού πρέπει να βασίζεται σε θετικές μεθόδους, με έμφαση στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης και της συνεργασίας. Αποφεύγουμε αποτρεπτικές ή βίαιες μεθόδους, όπως πνίχτες, ηλεκτρικά κολάρα ή τιμωρίες.
Η εκπαίδευση πρέπει να είναι διασκεδαστική και εποικοδομητική, ξεκινώντας ήδη από τις 8 εβδομάδες, ακόμη κι αν δεν έχουν ολοκληρωθεί τα πρώτα εμβόλια, με τη βοήθεια υπεύθυνου εκπαιδευτή ή ειδικών μαθημάτων εκπαίδευσης και κοινωνικοποίησης για κουτάβια. Γενικότερα, το διάστημα μεταξύ 8 και 12 εβδομάδων είναι η καλύτερη ηλικιακή περίοδος για να εκπαιδευτεί ένα κουτάβι για σημαντικές πρακτικές, όπως το να πηγαίνει τουαλέτα σε συγκεκριμένο σημείο στο σπίτι.
Η πρώτη μέρα με το κουτάβι στο σπίτι είναι μια μοναδική εμπειρία. Παρατήρησε τη συμπεριφορά του: αν δείχνει άγχος, φόβο ή κούραση, δώσε του χρόνο να προσαρμοστεί. Δημιούργησε έναν ασφαλή χώρο με το κρεβατάκι του, παιχνίδια και άφθονη αγάπη. Για να βοηθήσετε το κουτάβι σας να προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες του περιβάλλοντός του και να υποστηρίξετε την ανάπτυξή του, χρησιμοποιήστε το περιλαίμιο ADAPTIL Junior. Απελευθερώνει φερομόνες που θα βοηθήσουν το κουτάβι σας να νιώσει ασφάλεια και ηρεμία στο νέο του περιβάλλον, θυμίζοντάς του τη μητρική θαλπωρή.
Αν το κουτάβι σας δείχνει υπερβολικό φόβο, ανησυχία ή επιθετικότητα, ζητήστε καθοδήγηση από έναν ειδικό Κτηνίατρο - Συμπεριφοριολόγο, όπως ο Δρ. Χρήστος Καραγιάννης. Τα προβλήματα συμπεριφοράς δεν «ξεπερνιούνται» από μόνα τους και η έγκαιρη παρέμβαση είναι το κλειδί για την επιτυχία.
Η προσωπικότητα, η ηρεμία και η συμπεριφορά ενός σκύλου διαμορφώνονται από πολλούς παράγοντες – από τη γενετική μέχρι τις πρώτες εμπειρίες ζωής. Παρόλο που δεν μπορούμε να ελέγξουμε όλα τα στοιχεία, έχουμε τεράστια δύναμη να καθορίσουμε το μέλλον του μέσω θετικής εκπαίδευσης κουταβιού, σωστής κοινωνικοποίησης και φροντίδας.
Μην ξεχνάτε λοιπόν, οι πρώτοι μήνες ζωής του κουταβιού είναι η βάση για έναν ισορροπημένο, ευτυχισμένο και γεμάτο αυτοπεποίθηση ενήλικο σκύλο.